EKED / LOTO Rehberi: Etiketle–Kilitle–Enerjiyi Durdur ile Güvenli Bakımın Temeli

Bakım, temizlik, arıza giderme veya ayar çalışmaları sırasında beklenmedik çalıştırma ya da depolanmış enerjinin açığa çıkması; elektrik çarpması, ezilme, yanık ve ampütasyon gibi ağır kazalara yol açabilir. Bu riskleri sistematik olarak ortadan kaldıran yaklaşım EKED / LOTO (Lockout–Tagout)’tur: enerjiyi izole et, fiziksel olarak kilitle, uyarı etiketiyle bilgilendir.

👉 Tüm ürünleri keşfet: Propazar | Etiketleme & Kilitleme (EKED/LOTO)

EKED / LOTO Nedir?

Kısaca: Enerji izolasyonu + fiziksel kilitleme + uyarı etiketleme.

• Enerji kaynağını güvenli konuma alırsın (şalter, vana, fiş, hava hattı vb.).

• İzolasyon noktasına LOTO cihazı ve kişisel kilit takılır.

• Diğer çalışanları uyarmak için bilgi içeren etiket bağlanır.

Türkiye’de uygulama, “Etiketle–Kilitle–Emniyete Al–Dene” adımlarıyla özetlenir.

Neden Hayati? Kullanılmazsa Ne Olur?

LOTO uygulanmadığında bakım/servis sırasında:

• Elektriksel temas (ark/parlama, elektrik çarpması)

• Mekanik hareket (sıkışma, ezilme)

• Basınçlı akışkan kaçışı (hidrolik/pnömatik)

• Termal/kimyasal maruziyet
  gibi yüksek şiddetli kazalar görülür. Doğru LOTO; insan hayatını korur, üretim kaybını ve geri dönüş maliyetlerini minimize eder.

Hangi Standartlar Geçerli?

• OSHA 29 CFR 1910.147: Tehlikeli enerjinin kontrolü (Lockout/Tagout)

• EN ISO 14118: Makinalarda beklenmeyen çalıştırmanın önlenmesi

• NFPA 70E (elektrik): “Elektriksel güvenli çalışma durumu” ve basit/karmaşık LOTO ayrımı

Bu çerçeveler, yazılı prosedür, eğitim, cihaz seçimi ve doğrulama (try-out) adımlarını şart koşar.

Nerelerde ve Hangi Enerjilerde Kullanılır?

• Elektrik: Şalter, devre kesici, sigorta, fiş-priz

• Mekanik: Yaylar, ağırlıklar, hareketli aksam

• Basınçlı akışkan: Hidrolik, pnömatik, buhar

• Kimyasal/termal: Sıcak-soğuk yüzeyler, kimyasal hatlar

• Depolanmış enerji: Kondansatör, akümülatör, tank basıncı

EKED / LOTO Uygulama Süreci (Özet)

1. Hazırlık: Tüm enerji kaynaklarını tespit et, dokümante et.

2. Bildirim & Durdurma: Makineyi güvenli biçimde durdur.

3. İzolasyon: Enerji kaynağını kes (şalteri aç/kapalıya, vanayı kapalı konuma al).

4. Kilitle & Etiketle: Uygun lockout cihazı + kişisel kilit + uyarı etiketi.

5. Depolanmış Enerjiyi Boşalt: Basıncı düşür, kondansatörü deşarj et vb.

6. Sıfır Enerji Doğrulaması (DENE): Geri besleme olmadığını test et.

7. İş Bitimi: Prosedüre uygun kaldır, devreye al.

En Çok Tercih Edilen EKED / LOTO Ürün Aileleri (Propazar Seçkisi)

1) Emniyet Asma Kilitleri (Safety Padlocks)

• Naylon/alu gövde, kıvılcım yapmayan kelepçe, keyed different (her çalışana ayrı anahtar)

• Renk kodlama & numaralandırma ile sorumluluk takibi

• Kişisel güvenliğin temel taşı

2) Hasp’lar (Çoklu Kilitleme Kıskaçları)

• Bir izolasyon noktasına birden fazla kilit takmayı sağlar

• Grup çalışmalarında zorunlu çözüm

3) Devre Kesici Kilitleme (MCB/MCCB/Şalter)

• Mini tip MCB için mandallı/kelepçeli, MCCB ve switch-disconnector için universal gövde seçenekleri

• Elektrik panosu LOTO’sunda en çok kullanılan grup

4) Vana Kilitleme

• Küresel vana kilidi: Kolu fiziksel olarak kapalıda kilitler

• Sürgülü (gate) vana kilidi: El tekerini kapsül yapıda sabitler

• Kelebek vana kilidi ve pnömatik hat kilidi

• Proses, kimya, HVAC ve su hatlarında kritik

5) Fiş/Priz & Kablo Lockout

• Büyük fişler için kapsül gövdeler

• Dağıtık izolasyonlar için kablo lockout (bir cihazla birden çok noktayı sabitleme)

6) Etiketler & Bağlar

• İsim, bölüm, tarih/saat, iş kapsamı alanları

• Yırtılmaz, kimyasala dayanıklı malzeme opsiyonları

7) Grup Kilitleme Kutusu (Group Lock Box)

• Ana anahtarı kutuda tutup ekipteki herkesin kendi kilidini takmasını sağlar

• Karmaşık izolasyonlarda en güvenli yöntem

8) Kilitleme İstasyonları & Setler (Kitler)

• Duvar tipi istasyonlar, elektrik/valf teknik çantaları

• Hızlı erişim, sayım ve denetim kolaylığı

👉 Ürünlere hemen göz at: EKED/LOTO ürünleri – Propazar

En Popüler 8 Çözüm – Hızlı Karşılaştırma

2 Dakikada Doğru Set (Mini Seçim Kılavuzu)

• Bir noktada birden fazla kişi var mı? → Hasp + herkesin kişisel kilidi

• Elektrik mi? → MCB/MCCB lockout + padlock + tag

• Akışkan/vana mı? → Hattın tipine göre küresel/sürgülü/kelebek vana kilidi

• Dağınık izolasyon noktaları mı? → Kablo lockout veya group lock box

• Saha hızlı erişim mi? → Duvar istasyonu + taşınabilir kit

Sık Yapılan Hatalar (Ve Nasıl Kaçınılır?)

• Tek enerji noktasına odaklanmak: Tüm enerji kaynaklarını (elektrik + mekanik + basınç + depolanmış) izole et.

• Doğrulamayı atlamak: Kilitledikten sonra sıfır enerji testini yap (try-out).

• Yetersiz etiketleme: Etiket isim–bölüm–tarih/saat–iş kapsamı içermeli.

• Eğitim eksikliği: Yazılı prosedür + periyodik eğitim + denetim şart.

Neden Propazar’dan LOTO Almalısın?

• Uçtan uca portföy: Padlock’tan vana kilidine, grup kutusundan istasyona kadar tam ekosistem

• Kurumsal tedarik & teklif: Prosesine uygun set/istasyon kurgusu, stok ve hızlı kargo

• Standart odaklı seçim: OSHA/EN ISO yaklaşımına uygun ürün eşleştirmesi

👉 Hemen filtrele ve sipariş ver: Etiketleme & Kilitleme (EKED/LOTO)

SSS (Kısa)

LOTO sadece etiketten mi ibaret?
Hayır. Fiziksel kilitleme zorunludur; etiket tek başına yeterli değildir.

Grup çalışmasında en güvenli yöntem nedir?
Hasp ile herkesin kendi kilidini takması ve anahtarların group lock box içinde yönetilmesi.

Elektrikte özel kural var mı?
Evet. Elektrik için ek gereksinimler vardır; basit/karmaşık LOTO ayrımı ve “elektriksel güvenli çalışma durumu” adımları dikkate alınmalıdır.

Sonuç

EKED / LOTO, yalnızca ekipman değil; güvenli çalışma kültürüdür. Doğru ürün + doğru prosedür + eğitim = sıfıra yakın risk, maksimum süreklilik.

👉 Tüm çözümler burada: Propazar | EKED/LOTO

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ) – EKED / LOTO

1) EKED/LOTO nedir?
EKED/LOTO; bakım, arıza, temizlik ve ayarlama işlerinde ekipmanı enerjisiz, kilitli ve etiketli hale getirip beklenmedik çalıştırmayı önleyen prosedürler bütünüdür.

2) Hangi enerji kaynaklarında uygulanır?

• Elektrik (şalter, devre kesici, priz/fiş)

• Mekanik (yay, ağırlık, hareketli aksam)

• Basınçlı akışkan (hidrolik/pnömatik, buhar)

• Termal/kimyasal (sıcak/soğuk yüzey, kimyasal hat)

• Depolanmış enerji (kondansatör, akümülatör, basınç tankı)

3) Etiket yeterli mi, kilit şart mı?
Etiket bilgilendirir; fiziksel kilitleme olmadan tek başına yeterli değildir. Temel kural: Önce izole et, sonra kilitle, ardından etiketle.

4) Basit ve karmaşık LOTO farkı nedir?

• Basit: Tek kişi, tek enerji kaynağı, tek izolasyon noktası.

• Karmaşık: Birden çok kişi/enerji/nokta; genellikle grup kilitleme kutusu (group lock box) ve yazılı koordinasyon gerekir.

5) LOTO sürecinin kısa özeti nedir?
Hazırlık → Bildirim/durdurma → İzolasyon → Kilit + etiket → Depolanmış enerjiyi boşalt → Sıfır enerji doğrulaması (dene/test et) → İş bitimi ve güvenli devreye alma.

6) “Sıfır enerji doğrulaması” nasıl yapılır?
İzolasyon sonrası ekipman güvenli şekilde denenir (start komutu verip çalışmadığını doğrulamak, test cihazıyla gerilim/ basınç ölçmek vb.). Tekrarlı kontrol esastır.

7) Grup çalışmasında en güvenli yöntem nedir?
İzolasyon noktasına hasp takılır ve her çalışan kendi kişisel kilidini hasp’a takar. Ana anahtar/izolasyonlar group lock box ile yönetilir.

8) En çok kullanılan LOTO ekipmanları hangileridir?

• Emniyet asma kilidi (safety padlock)

• Hasp (çoklu kilitleme kıskacı)

• Devre kesici kilidi (MCB/MCCB, switch disconnector)

• Vana kilitleri (küresel, sürgülü, kelebek, pnömatik)

• Fiş/priz ve kablo lockout

• Uyarı etiketleri & bağlar

• Grup kilitleme kutusu ve kilitleme istasyonu

9) Renk kodlama ve numaralandırma neden önemli?
Sorumluluğu ve izlenebilirliği artırır. Renkler departman/vardiya ayrımı için, numaralar envanter ve denetim için kullanılır.

10) LOTO uygulanmazsa ne olabilir?
Elektrik çarpması, sıkışma/ezilme, yanık, kimyasal maruziyet ve amputasyon dâhil yüksek şiddetli kazalar ve üretim duruşları yaşanabilir.

11) Kilit anahtarım kaybolursa ne yapılmalı?
Yetkili amir/prosedür onayı ile kontrollü kaldırma yapılır (kimlik doğrulama, ekipmanın güvenli durumda olduğunun kanıtlanması, kayıt altına alma). Gelişigüzel kesim/kaldırma yasaktır.

12) Taşeron/alt işveren çalışıyorsa süreç nasıl yönetilir?
Ana işverenin LOTO prosedürü esas alınır; taşeronlar aynı kurallara uyar, kendi kişisel kilitlerini kullanır ve grup kilitleme koordinasyonu yazılı yapılır.

13) Kilitleme istasyonu nereye konmalı?
İzolasyon noktalarına yakın ve görünür bir yere; hızlı erişim için vardiya yoğunluğuna göre birden çok istasyon planlanabilir.

14) Hangi kişisel koruyucu donanımlar (KKD) önerilir?
İşe özel olarak; elektrik için yalıtkan eldiven/gözlük/yüz siperi; mekanik/kimyasal için uygun eldiven, gözlük, iş ayakkabısı vb. LOTO KKD’yi ikame etmez, birlikte uygulanır.

15) Hangi set bana uygun? (Hızlı seçim)

• Elektrik: MCB/MCCB kilidi + padlock + etiket

• Vana/akışkan: Küresel/sürgülü/kelebek vana kilidi

• Çok nokta izolasyon: Kablo lockout veya group lock box

• Çok kişi: Hasp + herkesin kişisel kilidi

• Saha erişimi: Duvar istasyonu + taşınabilir kit

16) Kayıt ve denetim nasıl tutulmalı?
Makineye özel prosedürler, LOTO logları, ekipman envanteri (kilit/etiket/hasp numaraları) ve periyodik denetimkayıtları saklanmalıdır.